اے شپونکیه دخیبره ! په" لور"ناول څو کرښی - تاثر : زرین زاده یوسفزی د کونډی سترکی د کور په درشل ښخی وی او لاس کی نیولی خانک تری په ځای هیر ؤ، په زړه کی یی کرل ریبل چی ننګیال چرته ایسار شو، دا وخت خو به هغه کور ته رارسیدلی ول، اندیښنی به یی چی ډیریدی نو کونډی به ځان ته خپله ډاډ ورکوه چی خیر به وي، هلک دی کنه د ملګرو سره به ایسار شوی وي... په ور کی د یو ماشوم په غږ کونډه د اندیښنو نه را وتله.... " ننګیال د بم یوه چاودنه کی ټپي شو" ماشوم وویل.... د کونډی د لاس نه خانک پریوتلو او چغه یی کړه چی اے زما د بی وسې خدایه غرقه شوم... د پیر صیب حیات روغاني خبره چی زه بیا د قاضي صیب ناول د ګوتی نیولی د کونډی سره اسپتال ته بوتلم... زه هم ورسره سره اسپتال ته روان ووم خو په لاره می فکر کوه چی زموږ شعر دی که نثر په هر دواړو کی د ژوند او رومان ځای تراهګرۍ او بمی چاودنو نیولی دی .پښتنو لیکوالانو ته ګناه هم نشته ځکه چی لیکوالان او شاعران د ډیر حساس طبيعت خاوندان وي او د ټولنی له غمونو څخه اثر اخلي چې يو څه اوري او ويني هغه په خپل هنر انځور کړي او د یو خه لیکوال دنده هم هغه وي چی د خپلی ټولنی ستونزی، رنځونه مخی ته راولي او په ډاګه یی کړي.. د پشتنو په خاوره له ډیری مودی راسی داسی غوبل جوړ دی چی زموږ د ژوند هر یو اړخ یی متاثره کړی دی. په دغه حالاتوڅوک څنګه سترګی پټی کړي ، هر څو که دا تراخه حالات انځور کول او په دا اړه اولس کی شعور پیدا کول سیاسي فکر او سیاسي لاین غواړي، سینه کی یو حساس زړه غواړي، د قام درد او غم غواړي ، ژور نظر او تللی مشاهده غواړي خو له دی سره سره د دغه در د او تکلیف نه تیریدلو تجربه د لیکوال تخلیق ته لا ډیره ځلا ور وبخښي.پښتانه نن صبا هم له داسی حالاتو څخه تیریږي او قاضي منظور صیب ته د لیک یا ناول لیکلو تحریک هم د دغه حالاتو لخوا اغیزمن کړی یوی سوالګری ماشومی جینۍ ورکړی ؤ چی بیا لیک کی قاضي صیب شعوري هڅه کړی چی د دغه ناورین په اړه د لوستونکی ذهن کی سوالونه پیدا کړي. هر څو که د قاضي منظور موسی خیل لومړي ناول " لور" .. موضوع تراهګري نه ده بلکی دا ناول په" جنسي مساواتو" او د ښځو د پرمختګ او تعلیم سره تړلی د ژوند د کیسې يو ډېر مظبوط پلاټ لري خو ما ځکه دا وږد تمهید وتړلو چی د ناول آغاز د بمي چاودني نه کیږي خو بیا دی سره تړلی نوری ستونځی ډیر په هنر او ساده ژبه مخی ته راوړلی شوی دي. قاضي صیب د هر کردار سره انصاف کړی دی، د ناول پلاټ تری تر اخره پوری مات شوی نه دی او کیسۍ تری اخوا دیخوا وتلی هم نه ده، نه پکی بی ځایه کردارونه شته او نه بی ځایه منظر کشي شته، ژبه یی ساده ده او د مصنوعیت نه پاکه ده.د پښتو محاوری او سوچه توری یی ښایست دی، مکالمه کی د هر کردار د عمر، سماجي او معاشرتي حیثیت ، د پروفیشن او چاپیریال خیال ساتلی شوی دی. دکونډی د نورو ښځو سره مکالمه، د اردلیانو سره مکالمه د نرس او ډاکټرانو تر مینځه مکالمه ډیر په هنرشوی ده. د اسپتال وارډ کی چی کومه ژبه او اصطلاحګانی کارول شوی دي، سړي فکر کوې چی لیکوال چرته د ښار د لوی سرکاري هسپتال دکتور دې.. لیکوال کله کله کردار کی وارد هم شي خو د دغه واردات احساس بیا هغه څوک کولی شي چی قاضي صیب په شخصي توګه پیژني.. ابتدا کی ناول سست وي خو بیا د لیکوال ګرفت پر لیک داسی زورو شي چی لوستونکی تری بل خوا پام نه شي اړولی. څنګه چی بهرړز خان صیب په خپل پروګرام کی هم په ګوته کړی ؤ چی د ننګیال عمر او د دکتور نرګس زړه کی هغه له پاره د مینی احساسات د ناول کمزوری اړخ دی او هم دغسی دا جذبه د حقیقت څخه لری هم ده خو لیکوال د ناول اخره کی ډیر په هنر دغه کیسه هم راټوله کړیده... د کتاب تنقیدي جاج به لیکوالانو او ادیبانو ته پریږدو خو د ټولنی د یو عام وګړي او لوستونکي په حیث زما تاثر دا دی چی لور ناول په پښتو ادب کی د یو معیاري ناول اضافه ده.....مالوستی دی ډیر زیات می خوښ شوی دی تاسو یی هم ولولۍ د یو ښه تخلیق تنده به مو پری ماته شي. ..زرین زاده یوسفزی